12 พฤษภาคม ค.ศ.2023 องค์การอวกาศยุโรป (ESA)  รายงานว่ายาน JUICE ยานสำรวจดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดี สามารถกางเสาอากาศยาว 16 เมตรได้สำเร็จ ซึ่งเป็นหนึ่งในอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์หลักของยาน ทำหน้าที่เป็นระบบเรดาร์ใช้ศึกษาทะลุเข้าไปยังเปลือกชั้นน้ำแข็งของดวงจันทร์ หลังจากประสบปัญหาไม่สามารถกางอุปกรณ์ดังกล่าวได้นานเกือบ 1 เดือน

as20230524 10 01

 

ยาน JUICE หรือชื่อเต็มคือ Jupiter Icy Moons Explorer เป็นยานที่มีวัตถุประสงค์หลักเพื่อศึกษาดวงจันทร์ของดาวพฤหัสบดีที่น่าสนใจจำนวน 3 ดวง ได้แก่ แกนีมีด ยูโรปา และคัลลิสโต ซึ่งทั้งสามดวงนี้ จัดเป็นดวงจันทร์น้ำแข็งที่นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ว่าอาจมีมหาสมุทรซุกซ่อนอยู่ใต้เปลือกน้ำแข็ง และอาจมีสภาพที่เอื้อต่อการอยู่อาศัยของสิ่งมีชีวิตได้

ยาน JUICE เริ่มเดินทางออกสู่อวกาศเมื่อวันที่ 14 เมษายน ค.ศ.2023 เป็นการเดินทางไกลสู่ดาวพฤหัสบดีที่คาดว่าจะไปถึงยังเป้าหมายในอีกกว่า 7 ปีหลังจากนี้  แต่ทั้งนี้ เมื่อยานเริ่มเดินทางได้เพียง 2 สัปดาห์ ทีมควบคุมภารกิจกลับพบปัญหาว่ายานไม่สามารถกางเสาอากาศออกได้สำเร็จ เบื้องต้นคาดว่าหมุดยึดเสาสัญญาณนั้นอาจติดขัดเข้ากับส่วนอื่น ๆ บริเวณนั้นเนื่องจากอุณหภูมิเย็นจัดของอวกาศ ทำให้ไม่สามารถกางเสาสัญญาณออกได้สำเร็จ

ทีมควบคุมจึงพยายามแก้ปัญหาด้วยการจุดเครื่องยนต์ขับดันเพื่อ “เขย่า” ตัวยาน พร้อมกับหันด้านเสาสัญญาณเข้าหาแสงอาทิตย์เพื่อให้มีอุณหภูมิสูงขึ้น โดยทำเป็นประจำแบบนี้ทุกวัน พบว่าเสาสัญญาณมีการขยับเคลื่อนที่เล็กน้อย แต่ก็ยังไม่สามารถกางออกได้สำเร็จ

 

as20230524 10 02

ภาพจากกล้องด้านข้างยาน JUICE แสดงให้เห็นเสาสัญญาณสามารถกางออกได้สำเร็จ

 

จนกระทั่งในวันที่ 12 พฤษภาคมที่ผ่านมา ทีมควบคุมได้ตัดสินใจสั่งการอุปกรณ์ non-explosive actuator หรือ NEA ที่อยู่บริเวณตำแหน่งของเสาสัญญาณที่มีปัญหา ผลปรากฏว่าเกิดแรงสั่นสะเทือนที่ทำให้หมุดยึดเสาขยับเพียงไม่กี่มิลลิเมตร ซึ่งเพียงพอที่จะทำให้เสาสัญญาณสามารถกางออกได้สำเร็จในที่สุด

​​

as20230524 10 03

 

อย่างไรก็ดี ยังมีเสาสัญญาณส่วนสุดท้ายที่ยังติดอยู่ แต่เมื่อทีมควบคุมสั่งการ NEA ให้ทำงานอีกครั้งก็สามารถกางเสาอากาศความยาว 16 เมตรออกมาได้อย่างสมบูรณ์

เสาสัญญาณนี้เป็นอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ที่มีชื่อว่า Radar for Icy Moons Exploration หรือ RIME เป็นระบบเรดาร์ที่ใช้ในการส่งคลื่นวิทยุทะลุลงไปยังใต้ชั้นเปลือกน้ำแข็งของดวงจันทร์ ด้วยความถี่ 9 เมกะเฮิร์ตซ์ สามารถทะลุลงไปยังพื้นผิวน้ำแข็งได้ลึกถึง 9 กิโลเมตร ซึ่งจะเป็นหนึ่งในเครื่องมือหลักที่ใช้วิเคราะห์หามหาสมุทรใต้พื้นผิวดวงจันทร์เหล่านี้ เพื่อประเมินว่าจะมีโอกาสที่จะมีสิ่งมีชีวิตอยู่ใต้พื้นผิวดาวได้หรือไม่ หากทุกอย่างเป็นไปตามแผน ยาน JUICE จะเดินทางถึงดาวพฤหัสบดีในช่วงเดือนธันวาคม ค.ศ.2034

 

อ้างอิง : https://www.esa.int/Science_Exploration/Space_Science/Juice/Juice_s_RIME_antenna_breaks_free

https://en.wikipedia.org/wiki/Jupiter_Icy_Moons_Explorer

 

เรียบเรียง : ธนกร อังค์วัฒนะ - เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ สดร.