ข่าวดาราศาสตร์
จีนส่งยาน "เทียนเวิ่น-2" ขึ้นสู่อวกาศ
เพื่อเก็บตัวอย่างจาก "ดาวเคราะห์น้อยคาโมโออาเลวา" ที่เป็นวัตถุเสมือนดาวบริวารของโลก
และไปสำรวจ "ดาวเคราะห์น้อยแพนสตารส์" ซึ่งเป็นดาวเคราะห์น้อยกัมมันต์
ยานเทียนเวิ่น-2 (Tianwen-2 / 天问二号) เป็นยานสำรวจดาวเคราะห์ของจีน ได้ถูกส่งขึ้นสู่อวกาศไปกับจรวดลองมาร์ช 3B (Long March 3B) จากศูนย์ปล่อยดาวเทียมซีชาง (Xichang Satellite Launch Center) ในมณฑลเสฉวน ทางตะวันตกเฉียงใต้ของประเทศจีน เมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม ค.ศ. 2025 เวลา 00:31 น. (ตามเวลาประเทศไทย)
ยานเทียนเวิ่น-2 กำลังมุ่งหน้าสู่ดาวเคราะห์น้อยคาโมโออาเลวา (469219 Kamoʻoalewa) ซึ่งเป็นดาวเคราะห์น้อยใกล้โลก (NEA) มีขนาดอยู่ระหว่าง 40-100 เมตร และถูกค้นพบเมื่อ ค.ศ. 2016
คาโมโออาเลวายังเป็น "วัตถุเสมือนดาวบริวาร" (Quasi-moon) ของโลก ซึ่งวัตถุประเภทนี้โคจรรอบดวงอาทิตย์เป็นหลัก แต่มีลักษณะการโคจรรอบดวงอาทิตย์ที่สอดคล้องไปกับการโคจรของโลก โดยวัตถุในกลุ่มนี้ มีจำนวน 7 ดวงเท่าที่นักวิทยาศาสตร์ค้นพบในปัจจุบัน
คาโมโออาเลวาถือว่าเป็นดาวเคราะห์น้อยที่น่าสนใจที่สุดดวงหนึ่งในบรรดาดาวเคราะห์น้อยใกล้โลก ซึ่งต่างจากดาวเคราะห์น้อยดวงอื่น ๆ ตรงที่ดาวเคราะห์น้อยดวงนี้น่าจะเป็นเศษชิ้นส่วนที่กระเด็นจากดวงจันทร์ที่ถูกพุ่งชนครั้งใหญ่เมื่อ 10 ล้านปีก่อน และไม่น่าจะมาจากแถบดาวเคราะห์น้อยหลักที่อยู่ระหว่างวงโคจรของดาวอังคารกับดาวพฤหัสบดี ดังนั้น การวิเคราะห์ตัวอย่างหินจากดาวเคราะห์น้อยดวงนี้อาจยืนยันทฤษฎีดังกล่าว และอาจช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ศึกษาวิวัฒนาการของระบบสุริยะได้ดีขึ้นอีกด้วย
หากทุกอย่างเป็นไปตามแผนภารกิจ ยานเทียนเวิ่น-2 จะเดินทางถึงคาโมโออาเลวาในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 2026 และจะสำรวจจากระยะใกล้ด้วยอุปกรณ์ทางวิทยาศาสตร์ต่าง ๆ บนยาน รวมถึงกล้องถ่ายภาพ อุปกรณ์ตรวจวัดสเปกตรัม เครื่องวัดสนามแม่เหล็ก และเครื่องวิเคราะห์ฝุ่น ซึ่งจะช่วยเปิดเผยข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับดาวเคราะห์น้อยดวงนี้ และช่วยให้ทีมงานของภารกิจเลือกตำแหน่งลงจอด-เก็บตัวอย่างหินที่เหมาะสม
จากนั้น ยานจะลดระดับมาลงจอดที่พื้นผิวดาว เพื่อเก็บตัวอย่างหินประมาณ 100 กรัม โดยใช้สองวิธีที่แตกต่างกัน คือ "สัมผัสแล้วไป" และ "ยึดแล้วติด" โดยวิธีหลังนี้ซึ่งต้องใช้สว่านขุดเจาะหนึ่งตัวหรือมากกว่านั้น และเป็นวิธีที่ยังไม่เคยลองใช้มาก่อน แต่วิธีแรกนั้นได้รับการพิสูจน์แล้วว่าได้ผล ซึ่งยานโอไซริส-เร็กซ์ (OSIRIS-REx) ของนาซา และฮายาบูสะ 2 (Hayabusa 2) ของญี่ปุ่นใช้วิธีนี้เก็บตัวอย่างหินจากดาวเคราะห์น้อยเบ็นนู (Bennu) และริวกู (Ryugu) ตามลำดับ
ยานเทียนเวิ่น-2 จะออกเดินทางออกจากคาโมโออาเลวาในเดือนเมษายน ค.ศ. 2027 เพื่อส่งตัวอย่างหินกลับมายังโลก และจะเดินทางถึงโลกในอีกประมาณ 7 เดือนต่อมา โดยจะส่งเพียงแคปซูลตัวอย่างหินกลับสู่โลก ยานลำแม่จะอาศัยแรงเหวี่ยงจากแรงโน้มถ่วงของโลก เพื่อเดินทางต่อไปยังเป้าหมายถัดไป นั่นคือ ดาวเคราะห์น้อยแพนสตารส์ (311P/PANSTARRS หรือ P/2013 P5 (PanSTARRS)) ที่อยู่บริเวณแถบดาวเคราะห์น้อยหลัก (asteroid belt)
ดาวเคราะห์น้อย 311P/PANSTARRS ถูกค้นพบในปี ค.ศ. 2013 จากเหล่านักดาราศาสตร์ที่ใช้กล้องโทรทรรศน์ Pan-STARRS 1 ในรัฐฮาวาย สหรัฐฯ และเป็นวัตถุที่มีความน่าสนใจเฉพาะตัว ตรงที่เป็น “ดาวเคราะห์น้อยกัมมันต์” (Active asteroid) กล่าวคือ มีวงโคจรแบบดาวเคราะห์น้อย แต่มีคุณสมบัติที่ปรากฏให้เห็นคล้ายดาวหาง โดยดาวเคราะห์น้อยดวงนี้ขนาดประมาณ 480 เมตร และปรากฏลักษณะหางฝุ่น 6 หาง นักวิทยาศาสตร์คาดว่าอาจเป็นเพราะวัตถุดวงนี้หมุนรอบตัวเองเร็วพอที่จะเหวี่ยงสสารภายในตัวเองออกสู่อวกาศ ซึ่งจะเดินทางถึงภายในปี ค.ศ. 2035
ข้อมูลจากยานสำรวจอาจช่วยให้นักวิทยาศาสตร์ศึกษาวัตถุประเภท “ดาวเคราะห์น้อยกัมมันต์” ได้ดีขึ้น และไขปริศนาว่า ปริมาณโมเลกุลน้ำอันมหาศาลบนโลกของเรานี้ เกี่ยวข้องกับวัตถุประเภทใดในระบบสุริยะ ที่ช่วยเติมเต็มน้ำบนโลกเมื่อหลายพันล้านปีก่อน
ยานเทียนเวิ่น-2 เป็นยานที่มีภารกิจหลักเพื่อสำรวจดาวเคราะห์น้อยลำแรกของจีน และเป็นยานรุ่นถัดมาใน “โครงการเทียนเวิ่น” (โครงการยานสำรวจดาวเคราะห์ของจีน) ต่อจากยานเทียนเวิ่น-1 ที่เป็นยานโคจรรอบดาวอังคาร ที่เดินทางถึงดาวอังคาร และปล่อยรถสำรวจจู้หรงลงจอดในปี ค.ศ. 2021
ทางจีนได้วางแผนภารกิจยานสำรวจระบบสุริยะรุ่นต่อไปในอนาคตไว้แล้ว ได้แก่ ยานเทียนเวิ่น-3 เพื่อเก็บตัวอย่างดินบนดาวอังคารส่งกลับมายังโลก และยานเทียนเวิ่น-4 เพื่อสำรวจดาวพฤหัสบดีกับดาวยูเรนัส โดยมีกำหนดการส่งขึ้นสู่อวกาศในปี ค.ศ. 2028 และ 2030 ตามลำดับ
อย่างไรก็ตาม ยานสำรวจลำแรกของจีนที่เก็บตัวอย่างดิน-หินจากวัตถุอื่นในระบบสุริยะกลับมายังโลกก็ไม่ใช่ยานเทียนเวิ่น-2 แต่จีนเคยส่งยานฉางเอ๋อ 5 (Chang’e 5) เก็บตัวอย่างดินจากพื้นผิวดวงจันทร์ด้านใกล้โลก และยานฉางเอ๋อ 6 (Chang’e 6) เก็บตัวอย่างดินจากพื้นผิวดวงจันทร์ด้านไกลโลก ในปี ค.ศ. 2020 และ 2024 ตามลำดับ
แปลและเรียบเรียง : พิสิฏฐ นิธิยานันท์ - เจ้าหน้าที่สารสนเทศดาราศาสตร์ สดร.
ที่มาของข่าว : https://www.space.com/space-exploration/launches-spacecraft/sampling-a-quasi-moon-whats-next-for-chinas-newly-launched-tianwen-2-mission