ข่าวดาราศาสตร์
ภาพ จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด จากกล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เว็บบ์
กล้องโทรทรรศน์อวกาศเจมส์เว็บบ์ (James Webb Space Telescope: JWST) เผยให้เห็นถึง "จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด" (Protoplanetary disc) ในแบบที่ไม่มีใครเคยเห็นมาก่อน
ภาพที่เห็นอยู่นี้ เป็นภาพของจานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH30 ภายในเนบิวลามืด LDN 1551 อยู่ในกลุ่มก้อนเมฆโมเลกุลบริเวณกลุ่มดาววัว มันกำลังถือกำเนิดขึ้นเป็น "ระบบสุริยะ" ใหม่ ซึ่งกล้อง JWST ได้เปิดเผยให้เห็นถึงรายละเอียดต่าง ๆ
ปกติดาวฤกษ์และดาวเคราะห์จะถือกำเนิดขึ้นพร้อม ๆ กัน จากการรวมตัวของแก๊สในอวกาศภายใต้แรงโน้มถ่วง และค่อยๆ วนกันเป็นจาน (disk) ก่อนที่จะก่อตัวไปเป็นดาวฤกษ์และดาวเคราะห์ต่อไป
จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด หรือ protoplanetary disk นี้ มักจะถูกซ่อนอยู่ภายใต้เมฆอันหนาทึบ ทำให้สังเกตได้ยาก แต่กล้อง JWST อาศัยความถี่ในช่วงคลื่นอินฟราเรดที่สามารถทะลุทะลวงเมฆโมเลกุลออกมาได้ นำมาสู่การเปิดเผยให้เห็นเป็นรายละเอียดที่หาดูได้ยากนี้
จานดาวเคราะห์ก่อนเกิด HH30 มีจุดเด่นคือเราสามารถสังเกตแนวด้านข้างได้พอดิบพอดี กล้อง JWST ได้เผยให้เห็นแถบฝุ่นหนาในแนวระนาบ ที่จะก่อตัวไปเป็นระนาบสุริยวิถี หรือแนวที่ดาวเคราะห์โคจรรอบดาวฤกษ์ และจะพบดาวเคราะห์ทั้งหมดอยู่ในบริเวณนี้ต่อไป นอกจากนี้ เรายังเห็นแนวแก๊สที่ค่อย ๆ หมุนวนลงไป รวมถึงแก๊สที่แก๊สค่อย ๆ ฟุ้งออกมาจากจานซึ่งดูคล้ายกับ "หาง"
ในภาพนี้ยังแสดงให้เห็นถึงส่วนของแก๊สร้อนที่ถูกผลักออกมาเป็น jet แคบตามขั้วในการหมุนทั้งสองของระบบดาว ซึ่งภาพทั้งหมดนี้เป็นส่วนสำคัญที่จะช่วยให้นักดาราศาสตร์สามารถทำความเข้าใจกระบวนการก่อกำเนิดระบบดาวเคราะห์ที่โคจรรอบดาวฤกษ์ เช่นเดียวกับระบบสุริยะของเราได้
เรียบเรียง: ดร. มติพล ตั้งมติธรรม - นักวิชาการดาราศาสตร์ สดร.
ภาพ: ESA/Webb, NASA & CSA, Tazaki et al.
อ้างอิง/อ่านเพิ่มเติม: [1] https://esawebb.org/images/potm2501c/